Η Έδεσσα είναι πόλη της Μακεδονίας και πρωτεύουσα του νομού Πέλλας. Είναι φημισμένη για τους καταρράκτες της και βρίσκεται πάνω στην αρχαία Εγνατία οδό.
Η αρχαία πόλη της Έδεσσας χτίστηκε τον 4ο αιώνα προ Χριστού στον κάμπο. Τον πρώτο αιώνα μετά Χριστόν οι κάτοικοι μετακινήθηκαν προς το κοντινό ύψωμα, όπου έχτισαν τείχη και μέσα σε αυτά την πόλη τους.
Η πόλη είναι χτισμένη πάνω στο δέλτα του Εδεσσαίου ποταμού. Ο ποταμός σχηματίζει δώδεκα καταρράκτες. Πηγάζει από το όρος Βόρας, γνωστό και ως Καϊμακτσαλάν, βόρεια της λίμνης Βεγορίτιδας, από τις πηγές Βρυτών και Νησίου, που τροφοδοτούνται από τα χιόνια του βουνού. Μέσα από κανάλια τα νερά οδηγούνται στην πόλη, στο πάρκο των καταρρακτών, απ΄ όπου άρχισε η επίσκεψή μας και η ξενάγηση στην παλιά πόλη.
Στο πάρκο αυτό υπάρχει πλούσια βλάστηση και υψώνονται πλατάνια ηλικίας μέχρι και 450 ετών. Από δω αρχίσαμε την περιήγησή μας και κατευθυνθήκαμε στο Βαρόσι, όνομα που δηλώνει την οχυρωμένη πόλη, όπου σώζονται σπίτια χτισμένα σύμφωνα με την μακεδονική αρχιτεκτονική. Το Βαρόσι είναι η πρώτη συνοικία που δημιουργείται τα νεότερα χρόνια, ως εξέλιξη του βυζαντινού οικισμού, που αναπτύχθηκε στον χώρο της ακρόπολης και της αρχαίας πόλης.
Το 1944 οι Γερμανοί έκαψαν το μεγαλύτερο μέρος της συνοικίας, επειδή λόγω της θέσης της χρησίμευε ως κέντρο των αντιστασιακών, που εύκολα θα μπορούσαν να διαφύγουν στον κάμπο. Μάλιστα, λίγες μέρες πριν την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής, οι Γερμανοί, σε αντίποινα για τον φόνο ενός στρατιώτη τους, πυρπόλησαν τη μισή συνοικία, αφήνοντας εκατοντάδες άστεγους και κατεστραμμένα κτίρια.
Περάσαμε έξω από τον υστεροβυζαντινό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που, δυστυχώς ήταν κλειστός και κατευθυνθήκαμε στο Λαογραφικό Μουσείο, ένα όμορφο τριώροφο κτίριο του 1932.
Στον πρώτο χώρο μας έδειξαν πώς έφτιαχναν κάποτε το ψωμί, το τυρί και πώς ήταν η αγροτική ζωή. Είδαμε τις τοπικές φορεσιές πίσω από τις προθήκες και μάθαμε ότι η Έδεσσα είχε πάρα πολλούς μεταξοσκώληκες, επειδή είχε πολλές μουριές και υγρασία. Έτσι αναπτύχθηκε η μεταξουργία.
Μέσα από τα στενά δρομάκια κατευθυνθήκαμε στο ύψωμα απ΄ όπου αγναντέψαμε την πεδιάδα και μετά μπήκαμε στον Μύλο του Νερού και των 5 αισθήσεων, ένα αναπαλαιωμένο κτίσμα-μουσείο. Αρχικά ήταν αλευρόμυλος και μετέπειτα σησαμοτριβείο. Εδώ εκτίθενται σπάνια πετρώματα και στον όροφο μάθαμε περισσότερα για τις ευεργετικές ιδιότητες του νερού, μέσα από μία ενημερωτική προβολή.
Στη συνέχεια βρεθήκαμε στον υπαίθριο νερόμυλο. Εδώ οι κάτοικοι τα παλιότερα χρόνια αξιοποιούσαν τη δύναμη του νερού και με τη βοήθεια του τροχού που περιστρεφόταν συνεχώς έπλεναν τα ρούχα και τα υφάσματα, ακόμα και τα χαλιά. Όμως, ο νερόμυλος χρησιμοποιούνταν ακόμα για την άλεση των δημητριακών και την παραγωγή αλευριού.
Ένα άλλο διατηρημένο κτίσμα μας υποδέχτηκε μετά: το γνήσιο σησαμοτριβείο – Μύλος των γεύσεων. Εδώ ενημερωθήκαμε για την παραγωγή, τις ιδιότητες, τη χρήση και τα οφέλη του σουσαμιού. Είδαμε τον μύλο σε λειτουργία, παρακολουθήσαμε ένα σχετικό βίντεο, και μάθαμε ότι ο χαλβάς και το ταχίνι φτιάχνονται από σουσάμι. Μας κέρασαν χυμό από κεράσι και γλυκαθήκαμε με ένα σουσαμένιο παστέλι.
Πριν φθάσουμε στην επόμενη στάση μας, περάσαμε από το ηλιακό ρολόι και έγινε μια μικρή επίδειξη της λειτουργίας του από την ξεναγό μας.
Στο ερπετάριο-ενυδρείο υπήρχε ποικιλία από ερπετά της ξηράς και λίγα ψάρια. Είδαμε ψάρια, χελώνες και φίδια μόνο από ξένη πανίδα κι όχι ελληνικά – απαγορεύεται η έκθεσή τους από την ελληνική πολιτεία. Η έκθεση εμπλουτίζεται και από ένα σύνολο ταριχευμένων πουλιών της ελληνικής ορνιθοπανίδας.
Στο τέλος της όμορφης περιήγησής μας οδηγηθήκαμε στους ονομαστούς καταρράκτες της Έδεσσας, που αποδείχθηκε το πιο εντυπωσιακό μέρος της εκδρομής μας στην πόλη των νερών.
Σας προτείνουμε να την επισκεφτείτε.
Φρύνη Τζήκα – Δημήτρης Αγγουράς – Ε2